Δευτέρα 17 Ιουνίου 2013

Περί ελπίδας..

Τι είναι η ελπίδα; Η ελπίδα είναι η πίστη στον παράγοντα τύχη. Τύχη ονομάσαμε την ανικανότητα του ανθρώπου να αναγνώσει τις αλληλεπιδράσεις όλων των σημείων του σύμπαντος, να προβλέψει τα αποτελέσματα αυτών των σχέσεων, και να τα εκμεταλευτεί ή να τα πυροδοτήσει με ακρίβεια.

Η ελπίδα λοιπόν είναι συνήθως μια παθητική κατάσταση, ή τουλάχιστον έτσι την βιώνουμε στο υπάρχον. Κάθεσαι και περιμένεις και έχεις αγωνία για το αν τα ντόμινο τριγύρω σου θα σου κάνουν την τιμή να πέσουν όπως σε συμφέρει. Δεν ξέρεις τι μπορείς να κάνεις για να φτάσεις τον στόχο σου, και μερικές φορές όντως δεν μπορείς να κάνεις και πολλά.

Μερικές άλλες όμως ξέρεις οτι υπάρχουν πράγματα που μπορείς να κάνεις. Αυτό που σε αποτρέπει απο το να τα κάνεις, μεταξύ άλλων, είναι η ελπίδα και ο φόβος οτι θα την χάσεις. Ελπίζεις οτι η ζωή σου θα γίνει καλύτερη. Στον καπιταλισμό έχεις ενδεχόμενα να ξεχωρίσεις αν το αξίζεις και αν ψάχνεσαι, να είσαι αναγνωρισμένος καλλιτέχνης ή να έχεις μια υψηλή θέση σε πολυεθνική.
  
Μέχρι τότε θα δουλεύεις για ψίχουλα. Στον καπιταλισμό κανείς δεν σου απαγορεύει να έχεις δύο αμάξια. Προς το παρόν πάρε λεωφορείο γιατί ούτε αμάξι, ούτε λεφτά για βενζίνη έχεις.

Αλλά ξέχασα, τουλάχιστον έχεις την ελπίδα οτι μπορεί κάποτε να τα καταφέρεις και να έχεις δύο αυτοκίνητα και δεν ψήνεσαι να τη χάσεις, ειδικά τρώγοντας ξύλο, υπομένοντας συλλήψεις, αφιερώνοντας τις σκέψεις και την καθημερινότητά σου σε αυτό.

Αλήθεια πόσες πιθανότητες δίνεις στο να καλυτερεύσει η ζωή σου; Εγώ λέω οτι μέχρι να πεθάνεις θα είσαι στη μιζέρια και στο μεροκάματο. Κι εσύ, κι εγώ και ο περισσότερος κόσμος. Δεν είναι παράλογο να θες κάτι καλύτερο απο αυτό που έχεις τώρα. Για το καλύτερο παλεύουμε όλοι.

Αλλά εσύ αναζητάς το καλύτερο μέσα στα πλαίσια της συνθήκης που σου επέβαλε τη σαπίλα που ζεις τώρα και σου πέταξε και την Ελπίδα ως αξία για να το βουλώνεις. Και είσαι μάλιστα έτοιμος να πατήσεις κεφάλια κυνηγώντας αυτό το καλύτερο.

Δεν λέω να σκοτώσουμε την ελπίδα, λέω να την εκμεταλευτούμε προκειμένου να στηρίξει την καύλα μας, όχι την παθητικότητα. Θέλω την ελπίδα για να με κανει δυναμίκο, να σκέφτομαι οτι το λόγικο και το δίκαιο (όπως το βλέπουμε εμείς) θα επικρατήσει και δεν είναι μάταιος ο αγώνας.

Η παρούσα εκδοχή της ορίζει ακριβώς το αντίθετο, οι αγώνες είναι ρίσκο και αν χάσεις χάνεις και τις ελπίδες σου. Ο κόσμος δεν θέλει να παίζει κορώνα γράμματα με την ελπίδα του, ίσως ξέρει οτι χωρίς αυτή δεν θα έχει μείνει πραγματικά κανένας λόγος να επιμένει σε αυτόν τον τρόπο ζωής και αυτό τον φοβίζει. Το κουτσοβόλεμα είναι κι αυτό βόλεμα.

Δεν γίνεται να ανέβουν όλοι, οι θέσεις είναι περιορισμένες. Πάρ'το απόφαση. Αν δεν έχεις άκρες, αν δεν είσαι ιδιοφυία ή αν δεν σου χαμογελάσει η τύχη μην περιμένεις βελτίωση της ζωής σου. Αλλά να, πάλι μίλησα για ηθική και τύχη. Προτιμάς να βασιστείς στην τύχη ε;
Καταλαβαίνω. Γιατί να κινδυνεύσεις να καταστραφείς για το κάτι όταν μπορείς να μένεις σώος για το τίποτα, ειδικά αν μπορείς να κρατήσεις ηθική καθαρότητα.
Το σημαντικότερο πράγμα που έχουμε είναι ο εαυτός μας, έτσι δεν είναι;

Ναι, έτσι είναι, μη νιώθεις τύψεις για αυτό. Το σημαντικότερο πράγμα που έχεις είναι πράγματι ο εαυτός σου, το πρίσμα μέσα απο το οποίο αντιλαμβάνεσαι την πραγματικότητα. Αν δεν σου 'χε κάνει το μυαλό πουρέ η τηλεόραση θα έβλεπες οτι ο εαυτός σου αυτή τη στιγμή τσαλαπατιέται απο ένα σύστημα που επευφημεί το άτομο και το δικαίωμα της επιλογής.

Έχεις το δικαίωμα της επιλογής αλλά δεν εχεις επιλογές γιατί σε πρόλαβαν άλλοι μαλάκα.Απεχθάνομαι τον ατομικισμό, αλλά ακόμα και απο αυτή την οπτική δεν σε συμφέρει η συντήρηση αυτής της κοινωνίας.

Τελοσπάντων, η ελπίδα είναι κατασταλτική για κάθε σκέψη επανάστασης, και ποιός νομίζεις οτι ψήνεται να περιμένει μέχρι την εξαθλίωση σου για να παλέψεις;

Η ελπίδα δεν πεθαίνει τελευταία. Υποθέτω οτι αν πεθαίνεις της πείνας θα καταλάβεις οτι είναι ανώφελο να συνεχίσεις να περιμένεις τη θεική παρέμβαση που θα σε λυτρώσει.Προτείνω να πάψεις απο τώρα να την περιμένεις για να αποφύγεις και τα χειρότερα.

4 σχόλια:

  1. Ωραίο κείμενο. Μερικές ενστάσεις μόνο.

    1. Όπως λες στο δεύτερο μισό η ελπίδα δεν είναι μόνο αρνητική δύναμη, μπορεί να 'ναι και θετική. Η ελπίδα σου για κάτι καλύτερο μπορεί να σε πυροδοτεί να κάνεις και να σκέφτεσαι. Δεν ξέρω αν μπορείς πάντα τις πράξεις και τις σκέψεις να τις εντάξεις ενός συστήματος (του καπιταλιστικού εν προκειμένω) ή ενός τρόπου ζωής (του αστικού εν προκειμένω). Η δράση είναι δράση και η σκέψη σκέψη. Θα μου πεις ναι, αλλά πρέπει να έχουν μία στόχευση. Και να έχουν, είσαι σίγουρος πως δεν θα' ναι μόνο στα χαρτιά προοδευτική και στην πραγματικότητα αντιδραστική; Είσαι σίγουρος ότι αντί να ελπίζεις και να παλεύεις για κάτι καλύτερο δεν παλεύεις για κάτι χειρότερο, εσύ και οι ομοϊδεάτες σου; Όχι. Ο καθένας είναι εγκλωβισμένος στο δικό του συνειδησιακό, ιδεολογικό, ψυχολογικό αν θες, κελί. Δύο πράγματα: από τις λίγες ωπές που αυτό έχει καλό είναι να παίρνεις όσες περισσότερες απόψεις μπορείς μ' ανοιχτά αυτιά. Έτσι θα 'χεις ένα κάποιο κριτήριο πόρευσης. Μην παίρνεις όμως μόνο απόψεις που σε αυτοεπιβεβαιώνουν. Δεύτερο, η παιδεία εν γένει. Αυτά όμως νομίζω τα ξέρεις. Αυτό που θέλω να φωτίσω είναι πως δεν χρωματίζεται η ελπίδα ως προοδευτική ή συντηρητική αλλά η ίδια σου η συνείδηση.

    2. Κλείνεις με μία απαισιοδοξία πως οίον τρόπο είμαστε όλοι ατομικιστές στη βάση μας. Μάλιστα το χρησιμοποιείς ως επιχείρημα για να αλλάξει κάποιος την υφιστάμενη κατάσταση, καθώς στην πραγματικότητα οι ελπίδες εντός του συστήματος αυτού είναι φρούδες, και πρέπει να το απορρίψουμε για πάμε σε κάτι που θα υπάρχουν όντως ευκαιρίες κτλ. Ευκαιρίες πάλι για μας, για τον εαυτό μας, να 'μαστε καλύτερα ως εαυτοί. Το επιχείρημα δηλαδή είναι ατομοκεντρικό εντός ενός ατομοκεντρικού συστήματος, που ευαγγελίζεσαι την καταστροφή του. Είναι άτοπο. Ίσως για να πάμε σε αυτό που λες, πρέπει πρώτα να πάμε στο εμείς και ν' αφήσουμε πέρα το εγώ. Και όταν λέω το εμείς, εννοώ το εμείς σαν άνθρωποι, γιατί ωραία η ταξική ταυτότητα, αλλά πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι με διαφορετικές πεποιθήσεις από τις δικές σου. Αν δε λέγονται αντιδραστικοί, κομφορμιστές, καπιταλιστές, μαύροι, κίτρινοι θα λέγονται κάπως αλλιώς. Το θέμα είναι αν μπορείς να συμβιβαστείς μ' αυτό και να φτιάξεις μία κοινωνία που θα μπορούν να συμβιώνουν χωρίς ο ένας να επιβάλλεται, κατισχύει, εκμεταλλεύεται τον άλλον. Αυτό όμως προϋποθέτει το ξεκίνημα από ένα εμείς κι όχι από ένα εγώ ή όπως έγραφε ο Μπακ. αν έστω κι ένας εντός της κοινωνίας δεν είναι ελεύθερος δεν είμαι ούτε 'γω. Θα μου πεις έχουμε καιρό να δούμε το εμείς, εδώ καίγεται ο κώλος μας; Θα σου πω βρες, αλλιώς δεν θ' αλλάξει τίποτα. Ο ίδιος κι ο ίδιος φαύλος κύκλος.

    Φιλικά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. 1. Tονισα το οτι ετσι βλεπω τα πραγματα απο την οπτικη μου, δεν λεω οτι γνωριζω την απολυτη αληθεια, αλλωστε δεν πιστευω σε αυτην.. Απλως επεξεργαζομαι τα σημεια και καταληγω σε λογικα συμπερασματα.. Ξερω τι θελω, τι δεν θελω και γιατι. Ως εναν βαθμο φυσικα, ισως μικρο μαλιστα, οποτε παντα (ε νταξει οχι και παντα) ευπροσδεκτες οι συζητησεις και οι αντιθετες γνωμες..

    2. Το ξερω οτι το κειμενο φαινεται ατομικιστικο για αυτο και παλι τονιζω ξεκαθαρα την απεχθεια μου προς τον ατομικισμο.. Ομως η ουσια του κειμενου, η μορφη της ελπιδας που μαχομαι εδω ειναι ατομικιστικη.. Σε ολοκληρο το κειμενο προτασσω τη συλλογικη δραση στη πραγματικοτητα, αποδομωντας τα επιχειρηματα που θα μπορουσε να εχει καποιος (ατομικιστης -καθως αυτο καλλιεργειται στο παρον συστημα) υπερασπιζομενος τον καπιταλισμο και τον συγχρονο τροπο ζωης.
    Δεν εχω αυταπατες παρ'ολα αυτα. Ξερω οτι ολα ειναι ιδιοτελη και ολα γινονται με βαση το εκαστοτε συμφερον. Δεν ειναι απαισιοδοξια αυτο και δεν ειναι και ατομικισμος. Δεν εγκειται στη θεωρηση των πραγματων νομιζω, αλλα στο πως δρα κανεις μετα απο την παραπανω συνειδητοποιηση. Το θεμα ειναι οτι η λογικη και η ηθικη μου με οδηγουν στο συμπερασμα οτι δεν υπαρχω χωρις την κοινωνια και οτι οσο καλυτερη ειναι η κοινωνια στην οποια δρω, τοσο καλυτερη θα ειναι η καθημερινοτητα μου. Η μοναδα δεν μετραει χωρις να αλληλεπιδρα με το συνολο. Το ξεκινημα λοιπον γινεται απο το εμεις, αλλα πρεπει πρωτα να ξεριζωσουμε τις ιδεες που φυτρωσαν απο το υπερβολικο εγω..

    Υ.Γ. Χρησιμοποιησες δυο ευαισθητες λεξεις, Ευκαιρια και Ελευθερια. Αυτες αν δεν οριστουν, μπορουν να χρησιμοποιηθουν με οποιονδηποτε τροπο. Απλα ηθελα να το επισημανω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Έχεις υπόψιν σου τον Σπινόζα; Στην "ηθική" του καταδεικνύει ακριβώς αυτό που λες (με τη δική μου ερμηνεία τουλάχιστον). Με πολύ λίγα λόγια, η ελπίδα επιβεβαιώνει πως κάτι ΔΕΝ έχει γίνει και σε κάνει να εστιάζεις σε μια μεταφυσική (μια εκδοχή του μέλλοντος ή του παρελθόντος, κάτι ουσιαστικά ανύπαρκτο στο σύμπαν του παρόντος) χάνοντας τη φυσική πραγματικότητα. Ο Νίτσε στο "ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο" προεκτείνει αυτή τη θεωρία (χωρίς αναφορά στο Σπινόζα ο μπαγάσας) και για άλλα "καλά" αισθήματα, όπως η γενναιοδωρία, η εθελούσια υποταγή και άλλα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Γαμάει ο Σπινόζα. Κι ας ήταν Εβραίος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή